Tijdens het uitwerken van een interview floept er een berichtje binnen. Het blijkt de noodkreet van een vrouw die haar leven binnen luttele weken aan diggelen heeft zien vallen. Jarenlang was ze omringd door gelijkgestemden, vandaag staat ze helemaal alleen. De kerkdeur is achter haar in het slot gevallen.

Het begon allemaal zo mooi. Een hippe stadskerk gevuld met enthousiaste jonge mensen. Geen saaie kerkdiensten maar swingende muziek, opzwepende preken en adembenemende lichtshows. De website ademt verhalen over een levensveranderende liefde. Wie wil daar nu geen onderdeel van zijn?

Maar zoals dat gaat met verliefdheid, vervaagt de betovering. Geleidelijk beginnen er dingen op te vallen. Bij de voordeur ligt dan wel de rode loper uit, maar waar is de achterdeur? En waarom ligt er zoveel nadruk op autoriteit en gehoorzaamheid aan de pastor? De agenda van deze vrouw vulde zich met activiteiten, buren en familieleden werden “vissen” die moesten worden gevangen, van Gods kind werd ze Zijn werknemer. Maar ze beet op haar tong, want wie wil er nu doorgaan voor een zwakke broeder of zuster?

Geestelijke manipulatie kent vele gezichten. In het boek Adieu. Herstel na geestelijk misbruik, hoe pak je dat aan?, stelt psycholoog Elsemarieke Kuiper dat er sprake is van manipulatie als mensen dingen doen tegen hun wil. Bij geestelijke manipulatie zijn er vaak ongeschreven regels die iedere insider kent. Eén daarvan is de “niet over praten”-regel. Ventileer je toch je ongenoegen, dan riskeer je zelf als het probleem te worden gezien. Met als gevolg dat je wordt uitgesloten van het avondmaal, verbannen uit het muziekteam of simpelweg te horen krijgt: “We zullen voor je bidden”.

Dat geestelijk misbruik vaak verhuld gaat onder mooie Bijbelcitaten, maakt het lastig te herkennen. Bezorgde kerkleden duwen vaak hun “niet pluis”-gevoel weg, in de veronderstelling dat het probleem bij hen ligt. Er gebeuren toch immers ook goede dingen? In stilte groeit intussen de geestelijke ademnood. Het boek Ooit evangelisch. De achterdeur van evangelische gemeenten van Karin Timmerman en Otto de Bruijne wemelt van de verhalen van mensen die uiteindelijk het smalle achterdeurtje wisten te vinden. Meestal kostte het hen jaren om hun leven weer op te bouwen.

” Christus heeft ons bevrijd opdat wij in vrijheid zouden leven; houd dus stand en laat u niet opnieuw een slavenjuk opleggen.” – Galaten 5, 1

In zijn brief aan de Galaten spreekt de apostel Paulus duidelijke taal. Als christenen zijn we geroepen om vrij te zijn. Als je vrije wil in het gedrang komt, moeten er alarmbellen afgaan. Dan wordt het tijd om ons af te vragen wie we ook weer volgen. Zijn dat menselijke doelstellingen, programma’s en redeneringen, of zijn we bereid het kruis op te nemen en Jezus te volgen? Zijn weg voerde niet langs de spotlights, maar door een eenzame woestijn vol beproevingen. De intense verlatenheid die Hij doormaakte, tekent ook vandaag het hart van vele kerkverlaters.

Dat terwijl de kerk bij uitstek een plek is waar je je geliefd zou moeten weten. En waar je vrij zou moeten zijn om jezelf te kunnen zijn. Pijnlijk maar waar: de weg om die vrijheid te hervinden, voert niet zelden door een nauwe achterdeur.