Mensen verlangen naar liefde, en als Cupido raak heeft geschoten lijkt het geluk verzegeld. Verliefdheid kent vele namen: zinderende passie, vlinders in je buik, op wolkjes lopen. Toch eindigt één op de drie huwelijken in een echtscheiding. Als vlinders plaatsmaken voor sleur, stellen veel koppels gedesillusioneerd vast dat de liefde “op” is. “Wij in het Westen klampen ons te hard vast aan romantische liefde”, zegt de Deense psycholoog Gert Martin Hald, matchmaker van het tv-programma Blind Getrouwd.

Dat we zo naar liefde verlangen, is niet vreemd. Te vroeg geboren baby’s die niet worden geknuffeld of vastgehouden, hebben een grotere kans om te overlijden. Evenzo kunnen de gevolgen van een liefdeloze jeugd een leven lang meegaan. Liefde is essentieel voor ons levensgeluk en voor ons voortbestaan.

Tinder

Een van de mooiste Bijbelteksten vind ik 1 Korinthe 13. In poëtische bewoordingen vertelt de apostel Paulus dat uiteindelijk alles in het leven draait om liefde.

Al zou ik de talen van de mensen en van de engelen spreken, maar ik had de liefde niet, dan zou ik klinkend koper of een schallende cimbaal zijn geworden.

En al zou ik de gave van de profetie hebben en alle geheimenissen weten en alle kennis bezitten, en al zou ik al het geloof hebben zodat ik bergen zou verzetten, maar ik had de liefde niet, dan was ik niets.

En al zou ik al mijn bezittingen uitdelen tot levensonderhoud van de armen, en al zou ik mijn lichaam overgeven om verbrand te worden, maar ik had de liefde niet, het baatte mij niets.

Zonder het gevoel te worden liefgehad, is de wereld koud en kil. Dan ontbreken alle franjes die het leven zijn charme geven. Geen wonder dus dat mensen die zich eenzaam voelen of die een leegte in hun leven ervaren, op zoek gaan naar de ultieme liefde. Ze maken een Tinder-profiel aan, zoeken naar een match op sociale media, schrijven zich in voor een datingprogramma, maken werk van een collega of buurvrouw of verliezen hun hart aan een love scammer. “Als ik de ware maar vind, zal ik gelukkig zijn”, denken ze. Maar al je pijlen richten op de romantische liefde, stelt niet zelden teleur.

Niet realistisch

Volgens Gert Martin Hald klampen mensen zich in de Westerse wereld te hard vast aan het idee van liefde gedreven door passie en seksuele aantrekkingskracht. “Wij vinden het onmogelijk dat een relatie níét vanuit verliefdheid vertrekt”, zegt de matchmaker van Blind Getrouwd. “We verwachten vlinders, vonken, opwinding. Vroeger was dat helemaal anders. Toen moest je niet tot over je oren in love zijn om een koppel te vormen, om een verbintenis aan te gaan. Toen heerste de strategische liefde. Nu zien we dat vaak als berekende, kille liefde. We kijken erop neer, als iets wat minderwaardig is aan de romantische liefde.”

150 jaar geleden was dat andersom, voegt hij eraan toe. Toen gold toch vooral het idee dat je je niet teveel door je gevoel moest laten meeslepen. Beter was het een partner te kiezen waarmee je een goede kans had op een harmonieuze manier je leven te kunnen delen; iemand van vergelijkbare sociaal-maatschappelijke afkomst, met vergelijkbare waarden, normen en ideeën. In grote delen van de wereld is dat nog altijd zo. Sterker nog: toen de Nederlandse schrijver Joris Luyendijk in Egypte studeerde, ontdekte hij tot zijn verbazing dat daar geen woord voor verliefdheid bestaat. Verliefdheid is, zo stelde hij vast, een typisch Westers fenomeen.

“Ook vandaag nog beantwoordt, wereldwijd, meer dan de helft van de huwelijken aan die strategische liefde”, beaamt Hald. “En die verstandshuwelijken – geen gedwongen huwelijken, voor alle duidelijkheid – werken even goed. Alleen kunnen wij, in het Westen, ons dat niet meer voorstellen, met al onze romantische films en bespiegelingen.”

Geen wonder dus dat koppels in Blind Getrouwd al snel de handdoek in de ring gooien als de vonken er niet meteen afspatten. “Then they freak out“, zegt Hald. “Dat zie je elk seizoen opnieuw. Ze voelen zich teleurgesteld, willen niet meer verder proberen. Je ziet dat zowel bij mannen als bij vrouwen. En dat is niet hun fout. Het ligt er gewoon aan hoe we in onze Westerse samenleving naar de liefde kijken: niet realistisch.”

Vier soorten liefde

Hoe komt het dat in het Westen zo’n onrealistisch liefdesideaal heeft postgevat? De voornaamste reden is waarschijnlijk dat het beeld dat dagelijks via romantische films en liefdesliedjes wordt overgebracht, zich focust zich op één soort liefde. Terwijl de Bijbel er maar liefst vier kent.

• Storge, een Grieks woord dat genegenheid betekent. Hiermee wordt de liefde bedoeld tussen ouders en kinderen, of tussen generaties.
• Philia of philadelphia, wat staat voor vriendschap, bijvoorbeeld tussen vrienden of mensen binnen een geloofsgemeenschap.
• Eros, de geslachtelijke liefde. Daarbij kan onderscheid worden gemaakt tussen verliefdheid en fysieke aantrekkingskracht en de liefde zoals in een huwelijk.
• Agape, de zelfopofferende liefde. Dit is tevens de hoogste vorm. Agape-liefde is onzelfzuchtig, dienend en vol overgave. Dit is de liefde van God, en tot God.

Gat in je hart

Wat is het eerste waar jij aan denkt bij het horen van het woord “liefde”? Grote kans dat het woord associaties opwekt met de eros-liefde van verliefdheid, passie, vlinders in je buik. Dat is niet zelden de vorm waarnaar mensen op zoek gaan als ze een gat in hun hart ervaren. Ze zoeken dan naar die ene persoon op Aarde die alles in huis lijkt te hebben om dat gat te kunnen vullen. Ontstaat de juiste “chemie”, dan lijkt een match made in heaven geboren. We worden verliefd. Er gaat geen dag voorbij of de persoon beheerst ons hart, onze gedachten… we kunnen simpelweg aan niets anders meer denken.

Maar wat als de vlinders zijn opgetrokken? Wat als de wittebroodsweken voorbij zijn? Dan ontdekken we plots dingen die ons niet aanstaan. Onze partner heeft een ochtendhumeur, is zo gesloten als een oester, laat sokken rondslingeren of komt na een zwangerschap 20 kilo aan. En steeds vaker komen onenigheden aan het licht, waardoor ruzies ontstaan. Waar is Cupido gebleven? Waar zijn de vonken, de zinderende passie?

In dat stadium komen veel mensen tot de conclusie dat de liefde “op” is, en dat de partner niet meer aan het romantische plaatje voldoet. Ze voelen zich bedrogen en gedesillusioneerd. Het is dan dat sommigen hun hart op een kier zetten voor iemand die hun hart hopelijk opnieuw kan betoveren. Velen blijven levenslang zoeken naar de volmaakte liefde. Maar zelfs al is hun leven doortrokken van een patroon van verbroken relaties, het hart blijft soms pijnlijk leeg.

Zaaien en oogsten

Dat is tragisch. Zeker als je je bedenkt dat de Westerse focus op de romantische liefde misschien berust op een misverstand. Want begrijpen we de Liefde wel goed genoeg? De romantische liefde die de film- en muziekindustrie domineert, vormt slechts een klein deel van wat liefde werkelijk is. Maar omdat die liefde zo alomtegenwoordig lijkt, zijn veel mensen al hun pijlen gaan richten op die ene vorm. Met als gevolg dat ze verwachten dat één persoon hen gelukkig zal maken, en dat het liefdeshuwelijk de weg is naar een leven boordevol passie en romantiek. Dat is, om Hald gelijk te geven, niet realistisch.

Moeten we ons liefdesverlangen dan maar in de ijskast zetten? Integendeel. Eigenlijk moeten we juist streven naar méér liefde. Maar dan wel naar een liefde die zich niet beperkt tot één soort, maar die in haar volledige rijkdom kan worden doorgegeven. Dat is ook onze opdracht hier op Aarde. God is Liefde, en Hij heeft ons geschapen omdat de liefde niet op zichzelf kan blijven bestaan. Ze zoekt er altijd naar zich uit te storten en te verspreiden. En alles wat je uitzendt, keert uiteindelijk tot je terug. Dat is een universele spirituele wet die in vele bewoordingen wordt beschreven: wat je zaait zul je oogsten, wie goed doet goed ontmoet, het is door te geven dat men ontvangt.

Ben je op zoek naar de volmaakte liefde? Begin dan eens door haar uit te delen. Maak er een hoofdzaak van dat je elke dag zaden van liefde verspreidt, aan je familieleden, je vrienden, je collega’s, je partner en kinderen… en last but not least aan God en aan het leven zelf. Want alles gaat ooit voorbij, waarschuwt de apostel Paulus, maar wat blijft zijn geloof, hoop en liefde. En de meeste daarvan is de liefde.