Wat is er fijner dan een stiltemoment aan het begin van een drukke dag? Maar dan, juist als ik mijn ogen wil sluiten, valt me iets op. Er ligt een liniaal op de grond. Iets in me wil opschieten om het ding op te pakken, en snel. Want linialen horen niet op de grond. Als die meetlat weer netjes op het bureau ligt, kan ik me ontspannen. Breathe, maan ik mezelf. Want wat klopt er eigenlijk niet: een liniaal op de grond, of de stress die je kunt ervaren bij het zien ervan?

Er zijn meer van die gemene stress-triggers. Als je een file nadert, is dat een objectief feit. Maar omdat die file ons verhindert op tijd te komen, spreken we van “oponthoud”. Daarin schuilt een waardeoordeel: het verkeer op snelwegen behoort door te rijden. Want oponthoud betekent dat onze agenda wordt belemmerd, dat we de dingen niet onder controle hebben, dat we vol ergernis achter het stuur zitten te wachten totdat we eindelijk weer gas kunnen geven.

Betekenisgeving

In het Vlaamse opinieblad Tertio (23/06/21) zegt de Nederlandse denker des vaderlands Paul van Tongeren het volgende:

“Wij ervaren de werkelijkheid altijd in betekenissen zoals mooi, lelijk, goed of slecht, interessant of saai. We kunnen niet anders dan betekenis horen, voelen, zien of ruiken. We worden aangesproken door die betekeniservaring. Tegenwoordig spreken we vaak over betekenisgeving.”

Paul van Tongeren

Een liniaal hoort niet op de grond te liggen. Dat is betekenisgeving. Is de vloer wel bezaaid met kleren of voorwerpen, dan noemen we dat “rommel”. En niet iedereen is van nature begiftigd met het talent van de kunstschilder Jan Steen, die in een huishouden vol rondslingerende voorwerpen pure esthetiek kon zien.

De meeste mensen willen geen “huishouden van Jan Steen”. Het woord “rommel” heeft immers een negatieve connotatie: het betekent dat je je leven niet onder controle hebt, een gedachte die stress oplevert en die je adrenalineniveau de hoogte in jaagt.

Dat is ook waarom opruimcoaches een goed belegde boterham verdienen: in een jachtige en onvoorspelbare wereld willen we maar wat graag in control zijn, of in elk geval het gevoel hebben dat we dat zijn. Niets is fnuikender dan een fikse berg kleren op de grond, een niet-opgeruimde eettafel, files, tandpasta op de spiegel of zelfs maar… een rondslingerende liniaal.

Onze stress is grotendeels opgebouwd uit vele kleine en grote betekenisgevingen over hoe het hoort, over wat goed of fout is; over hoe de wereld, of wijzelf, eruit zouden moeten zien. Is die betekenisgeving negatief, dan roept dat dito gevoelens op. Dat schept perspectief, nietwaar? Want als veel stress voortkomt uit een negatieve betekenisgeving, dan kunnen we die veranderen.

Accepteer wat je niet veranderen kunt

Vrijwel niemand was zo drukbezet als Leo Habets. Nadat een bekeringservaring zijn leven radicaal op zijn kop had gezet, voelde hij een diepgaand verlangen om het evangelie door middel van de christelijke media door te geven. Habets was directeur van de christelijke stichting Agapè, initiatiefnemer van de evangelisatie-actie “Er is hoop” waaraan meer dan 300 Nederlandse kerken deelnamen, medeoprichter van de evangelische krant Uitdaging, spreker, schrijver en vader van drie dochters.

Tweeënzeventig zou hij nu geweest zijn. Ware het niet dat hij op woensdag 2 januari 2019 na een ziekbed van twee jaar stierf aan de gevolgen van darmkanker. Een van zijn boeken, 12 Levenslessen uit de Bijbel, staat nog altijd in mijn boekenkast. Een inspirerende gids door het leven die ik kocht tijdens een workshop waar Habets een van de sprekers was. Zijn levensmotto maakte een diepe indruk op me:

“Verander wat je niet accepteren kunt en accepteer wat je niet veranderen kunt.”

Leo Habets

Een verrassend simpele boodschap waar we tegelijk zo vaak de mist mee ingaan. Hoe gemakkelijk is het niet je eigen invloed te veronachtzamen? Die liniaal had ik gemakkelijk van de grond kunnen oprapen en op het bureau leggen. Probleem opgelost.

Laat los

Maar er zijn veel meer dingen in het leven die we niet kunnen veranderen, en dan verliezen we energie en innerlijke vrede door ons er druk over te maken. Ergernis achter het stuur zal de file niet oplossen; frustratie over het weer zal de regen niet tot stilstand brengen; je opwinden over de gruwelijke ornamenten in de tuin van de buurman zal zijn smaak niet veranderen.

Dit is een les die Leo Habets me leerde: hoe bevrijdend is het, om niet alles in de hand te hoeven hebben. Om te kunnen loslaten wat je niet veranderen kunt. Zelfs al wordt je illusie van een gestroomlijnd leven verstoord door een liniaal op de grond, verder blijft de wereld verrassend hetzelfde. De zon gaat op, de vogels fluiten, wolken pakken zich samen als voorbode van de regen. Je kunt eens diep ademhalen of je druk maken, de wereld draait intussen gewoon door. Als dat geen bevrijdende gedachte is.