In het Bijbelboek Jeremia lezen we hoe Jeremia plots wordt overvallen door een besef van roeping. Dat overweldigt hem zo, dat hij uitroept: “Nee, Heer, mijn God! Dat kan ik toch niet, ik ben veel te jong!” Denken we stiekem niet allemaal wel eens dat we ergens te klein voor zijn? Het verhaal van Jeremia daagt ons uit om groter te denken.

Dat Jeremia was voorbestemd een grote profeet te zijn, kwam voor hem letterlijk uit de lucht vallen. Niets wees erop dat hij de meest geschikte kandidaat zou zijn. Wat nu als de Eeuwige een vacature had laten opstellen?

Gezocht: profeet van het volk van Israël

Functieomschrijving: u krijgt “gezag over alle koninkrijken en volken, om ze uit te rukken en te verwoesten, te vernietigen en af te breken, of om ze op te bouwen en te planten”.

Naar: Jeremia 1, 10

Het resultaat? Waarschijnlijk zou het reacties hebben geregend van mensen die hongeren macht, invloed en een toppositie. Van elitaire heren met grijze ringbaardjes en een indrukwekkend cv tot ambitieuze CEO’s, toppolitici en snelle zakenjongens van het kaliber “jong en veelbelovend”. Maar – en dat weten we bijna zeker – geen enkele brief van Jeremia.

Want Jeremia was een jongen van zo’n 17 jaar, die zo op het eerste gezicht niets had om te kunnen matchen met het profiel van de klassieke profeet. Behalve dan misschien dat hij afkomstig was uit een priestergezin. Maar toch: als Jeremia in de spiegel keek, zag hij daar vooral die onzekere jongen. Een kind nog maar, dat nauwelijks de jeugdpuistjes was ontgroeid.

Machtsverlangen

De “Wille zur Macht” is volgens de Duitse filosoof Friedrich Nietzsche een van de belangrijkste drijfveren van de mens. Het machtsverlangen. Veel mensen denken dat het leven op de top van de berg beter is dan aan de voet. Ze dromen van macht en invloed, omdat ze geloven dat die dingen hen gelukkiger zullen maken.

Wat vaak wordt vergeten, is dat macht en verantwoordelijkheid hand in hand moeten gaan, anders gaat het mis. De schandalen in het Nederlandse programma The Voice begin 2022 zijn een triest voorbeeld. De macht van een groepje heren was ontaard in een vrijstaat, waarin ze dachten ongezien te kunnen doen wat ze wilden. Inmiddels wordt pijnlijk duidelijk hoeveel levens ze hebben beschadigd.

Begonnen als een zaadje

Nu even terug naar het verhaal van Jeremia. Zijn vader Hilkia en zijn grootvader Sallum waren indrukwekkende bomen in Gods Koninkrijk, en waarschijnlijk keek de jonge Jeremia hoog naar hen op. Maar hij vergat dat een hoge boom niet in één dag ontstaat. Zelfs de meest reusachtige eik is ooit begonnen als een piepklein zaadje.

Nu willen veel mensen wel een machtige eik worden, maar slechts weinigen zijn bereid de bijbehorende weersomstandigheden te trotseren. Terwijl koude, hitte en droogte onontbeerlijk zijn om uit te groeien tot een grote en machtige boom. De bomen die vele generaties beschutting bieden en die kraamkamers zijn van leven, hebben al talloze stormen doorstaan.

God zag dat Jeremia daar wél toe bereid was. Hij mocht dan nog een groene scheut zijn, hij had het in zich om te kunnen uitgroeien tot een grote en machtige boom. Jeremia was bovendien niet trots en zinde niet op macht; hij had de juiste houding om zich van tijd tot tijd te laten snoeien door de hand van de Tuinman. Zijn roeping blijkt eigenlijk al uit zijn naam, die betekent: “De Heer verhoogt”.

Profetische woorden

Dit brengt Jeremia op een keerpunt in zijn leven. Door zijn roeping wordt hij uitgedaagd om niet langer te zien op wat hij was, maar op wat hij kan zijn. “Ik ben nog maar een jongen”, zegt Jeremia over zichzelf. God weerlegt die woorden: stop met zo over jezelf te spreken! Nu is de tijd om nieuwe waarheden over jezelf aan te nemen, want als je profetische woorden wilt uitspreken over anderen, dan moet je eerst profetische woorden uitspreken over jezelf!

• Ik ben maar een jongen
• Ik ben een groot profeet van de Eeuwige, Bron van alle leven

Voel je het verschil? Het Bijbelboek Genesis verhaalt hoe God de materiële werkelijkheid creëert door middel van woorden. Ook onze woorden hebben creatieve kracht. “Dood en leven zijn in de macht der tong”, waarschuwt koning Salomo in Spreuken, “wie aan haar toegeeft zal haar vrucht eten”. Ook wij zijn in staat onszelf en anderen letterlijk naar beneden te praten, maar we kunnen er evenzeer voor kiezen om woorden van leven te spreken.

Vicieuze cirkel

Het probleem met negatieve woorden is dat het lijkt alsof ze even opluchten, maar uiteindelijk worden ze gemakkelijk een self fulfilling prophecy. Hoe meer we zulke boodschappen over onszelf uitspreken, hoe meer we ze gaan geloven. Totdat ons zelfbeeld verweven raakt met de waarheden die we over onszelf hebben aangenomen. Het gevolg is dat we ons somber en waardeloos gaan voelen. Als we dat vervolgens weer over onszelf gaan belijden, is het cirkeltje rond.

Gelukkig is er een uitweg uit die vicieuze cirkel. We kunnen ook kiezen voor woorden van geloof. God zegt als het ware tegen Jeremia: jij bent meer dan je verleden. Je bent niet je jeugdige voorkomen, je bent méér dan je beperkte levenservaring, je pijnlijke herinneringen, de fouten die je maakte, je afkomst, de woorden die anderen over je zeiden. Kijk nu eens naar jezelf door de ogen van mogelijkheden! Als je toch eens wist wat een groeikracht je in je draagt.

Lichaam van Christus

Misschien denk je nu: maar ik ben al oud. Wat zou ik nog kunnen betekenen? Of: ik ben een vluchteling, ik spreek de taal van dit land nog niet eens.

Ook Jeremia was maar een jongen. Geen zaadje te klein om op een dag groot te kunnen zijn. In de machtige tuin van de Eeuwige staan eiken, maar ook dadelpalmen, acacia, koriander, tulpen, cactussen en sneeuwklokjes. Ook in het Nieuwe Testament lezen we dat in het Lichaam van Christus voor iedereen een plekje is. We zijn allen één, en toch zo verschillend. Als we die rijkdom aan verschillen vieren en elk op onze eigen manier tot bloei komen, worden we daar samen mooier, beter en sterker van.

Als we samen zo’n prachtige tuin vormen, waarom denken we dan soms zo min over onszelf? Een belangrijke oorzaak is dat we onszelf niet definiëren in termen van geloof, maar van beperkingen. Maar er is nog een tweede: de voortdurende neiging om onszelf met anderen te vergelijken. De tulp kijkt op naar de eik en denkt: ‘Was ik maar zo’n grote boom’.

Maar als je een tulp bent en je kijkt op naar de eik, dan voel je je al snel een waardeloze eik. Toch? Wat als de tulp nu haar doelen bijstelde, en zou zeggen: “Ik wil gewoon de mooiste tulp worden die ik kan zijn”. Wel, dát is roeping. Niets verhevens, maar gewoon de uitdaging om uit te groeien tot de mooiste versie van wie we bedoeld zijn te zijn!

Zaadjes

God inspireerde Jeremia om zichzelf in een nieuw daglicht te zien. Niet door de lens van beperkingen, maar door die van mogelijkheden. En Jeremia groeide uit van een groene scheut tot een machtige boom in Gods Koninkrijk. Als 17-jarige jongen had hij onmogelijk kunnen vermoeden dat tot op de dag van vandaag zijn naam zou blijven klinken.

Het verhaal van Jeremia mag ook ons inspireren. Focus je niet op je onzekerheden en beperkingen, maar open je ogen voor de prachtige mogelijkheden die God in je heeft gelegd! Wij allen zijn zaadjes, geplant in deze wereld om haar samen een stukje mooier te maken. De God die in Jeremia geloofde en hem tot bloei bracht, gelooft ook in jou en mij.

Deze tekst is gebaseerd op de preek in de Taizédienst van 30 januari 2022 in protestantse kerk De Brabantse Olijfberg, Lange Winkelstraat in Antwerpen.