Een prominent orgel verheft zich boven houten kerkbanken, her en der zitten wat grijze hoofden. Het orgel zet de aanvangspsalm in, links vooraan begint een heer te kuchen. De dominee schraapt zijn keel en brengt het votum en de groet ten gehore.

Plots zie ik mezelf weer zitten in de godsdienstles, een seculier opgevoed meisje dat per toeval op een reformatorische school verzeild raakte. Woorden als ‘het Oude Testament’, ‘Genesis’ of ‘Kanaän’ klonken duur en plechtig, maar ik had het lef niet mijn vinger op te steken en te vragen wat ze betekenden.

Cultuurkloof

Orgelmuziek, psalmen in oude berijmingen, de tale Kanaäns: dat alles weerspiegelt een cultuur die insiders een prettig gevoel van verbondenheid geeft in een onzekere wereld. Maar het blijft een andere cultuur. Als seculier moet je wel verdraaid veel moed hebben om zo’n wereld binnen te stappen.

Laatst hoorde ik een kerklid zeggen: ‘De jongere generatie moet maar accepteren dat de kerk saai is. Dat vonden wij vroeger ook, maar het hoort erbij op zondag.’ Ze klonk als een fossiel uit de oudheid. Jonge mensen swipen, klikken en surfen. Als ze op zoek zijn naar een onderwerp over zingeving, vinden ze in een oogwenk duizend pakkende filmpjes op YouTube.

De cultuurkloof met de kerk is in het leven van veel jonge mensen een breuk geworden. En nee, niet omdat ze te lui zijn om op zondag hun bed uit te komen of omdat ze niets van het evangelie willen weten. Jonge mensen blijven bovenal weg omdat ze in een andere wereld leven. Een wereld die het brein traint in snel schakelen en selecteren in plaats van naar lange preken te luisteren. Een wereld ook, die spreekt in pakkende quotes en sms-taal, en die oude psalmberijmingen op orgelmuziek niet langer aanvoelt als een melodie om je diepste liefde in uit te drukken.

Innovatieve vormen van kerk-zijn

Des te bevreemdender is de berusting die in kerken heerst. Veel mensen hebben zich verzoend met de gedachte dat ze vroeg of laat het licht zullen uitdoen. Weer anderen hebben water bij de wijn gedaan, zoveel zelfs dat de vele woorden op de kansel alleen nog maar minder zeggen. Maar zo’n verwaterd evangelie geeft jonge generaties alleen maar minder reden om hun bed uit te komen.

Is God soms veranderd? Nee, maar de wereld is dat wel. Dat vraagt om nieuwe en innovatieve vormen van kerk-zijn en gemeenschapsopbouw, zodat we Hem opnieuw de eer kunnen geven die Hem toekomt. Om moderne liederen, pakkende tienminutenpreken, sociale en multimedia. En om een hernieuwde en bruisende samenwerking tussen oude teksten en het leven van vandaag.

Ik droom nog altijd van de kerk waar ik als jong meisje blij en zonder enige schroom zou binnenhuppelen. Het nieuwe jaar is een uitgelezen kans om die te gaan bouwen.

Deze column verscheen op 15 december 2021 in het Nederlands Dagblad.