Een veilige stad waar ouderen in de zon zitten en jongens en meisjes spelen op de pleinen. Dat is het tafereel dat de profeet Zacharia schetst. Dat lijkt wat naïef, want de Judeeërs zijn op dat moment net teruggekeerd uit ballingschap. En hoewel ze op een beter perspectief hadden gerekend, valt de werkelijkheid nogal tegen.

Stel dat een politicus vandaag een politieke partij zou oprichten met de naam “Stad van Vrede”. En dat hij of zij de mensen een Antwerpen, Gent of Brussel zou voorspiegelen zonder criminaliteit, zonder verkeersongelukken en drugsoverlast. Wie zou dat als een realistisch perspectief beschouwen?

Jeruzalem

Toch is dat wat Zacharia profeteert. “Ik zal Mijn volk bevrijden uit het land waar de zon opgaat en het land waar de zon ondergaat en hen naar Jeruzalem brengen”, klinkt het. “Daar zullen ze wonen. Ze zullen Mijn volk zijn en Ik hun God, in onwankelbare trouw.”

We kunnen de profetieën over Israël op drie manieren opvatten. Allereerst kunnen we ze betrekken op het verleden. Dan waren ze vooral veel een boodschap van hoop voor het getergde Israël in de tijd van de profeten.

We kunnen ze ook betrekken op het heden. Dan zien we de joden die sinds de stichting van de staat Israël in 1948 vanuit alle uithoeken der aarde naar dat land trekken. Een gebeurtenis die na de verschrikkingen van de holocaust perspectief bood, maar de vrede blijft ver te zoeken. Palestijnse en Israëlische ouderen die samen op de pleinen zitten, het blijft een verre droom. En er is nog een ander probleem: het aardse Jeruzalem zou niet groot genoeg zijn om alle joden wereldwijd te huisvesten, laat staan de andere mensen die ook nog tot Gods volk behoren.

Maar er is nog een derde manier: om naar die teksten te kijken. We kunnen ze betrekken op de toekomst, op dat wat komen gaat. Hoewel er over de betekenis van de naam Jeroesjalajim geen eenduidigheid bestaat, wordt die uitgelegd als “stad van de vrede”. Het gaat hier dus vooral om een belofte. Nu zijn er nog oorlogen, maar op een dag krijgt vrede het laatste woord en zullen er geen oorlogen, strijd of doodslag meer zijn. Of, zoals de profeet Jesaja (2,1-5) belooft: zwaarden zullen worden omgesmeed tot ploegijzers.

Leven in het verleden

Vandaag leggen veel mensen de Bijbel achteloos terzijde, en zeggen ze: “Ach, dat was allemaal toen, voor de Israëlieten in het land van Juda”. Een kennis is atheïst in hart en nieren. Ze doet weinig liever dan van leer trekken tegen de kerk. Toen ze een vacature voor een predikant in Roeselare onder ogen kreeg, zag ze opnieuw haar kans schoon. “De Bijbel is niet meer dan een sprookjesboek”, zei ze. “En die dominees in de kerk, wat hebben die nog te zeggen? Conservatieve moralisten zijn het, die alleen maar over het verleden praten. Maar we leven niet in het oude Egypte, we leven nu.”

Ik vroeg haar of ze ooit weleens een kerk binnenstapte. Dat bleek niet het geval te zijn. Deze kennis verzette zich dus niet zozeer tegen de kerk zelf, maar vooral tegen het beeld dat ze ervan had. Toch kan ik haar niet helemaal ongelijk geven. Leven in het verleden is inderdaad niet erg nuttig. Wat heeft het voor zin om je te verliezen in oude verhalen, als je de vertaalslag vergeet te maken naar het heden? De Griekse filosoof Heraclitus zei het al: “Alles stroomt”, niets blijft ooit hetzelfde. De opdracht die voor ons ligt begint vandaag, in het hier en nu.

Visionair

Zacharia is dan ook geen oubollig of stoffig type, maar een visionair die vooruitkijkt. “Kijk om je heen beste mensen”, lijkt hij te zeggen. “Wat zie je? Ballingschap. Een stad die er verwoest bij ligt, ontheemde mensen die verstrooid en gevlucht zijn naar alle uithoeken van de aarde.” In dat opzicht lijkt de wereld van toen verrassend veel op die van nu.

Wat zien wij als we om ons heen kijken, in de krant of het nieuws? De taliban die het roer overneemt en de mensen in Afghanistan onderdrukt. Radeloze vluchtelingen aan de grenzen van Europa. Mensen in China, Wit-Rusland, Noord-Korea, die niet vrij zijn om te geloven, te denken of te leven zoals hun hart hen ingeeft.

We kunnen een vliegticket boeken naar het aardse Jeruzalem, maar het hemelse Jeruzalem lijkt nog altijd mijlenver van ons bed. Als je elke dag je geest voedt met de krant en met het nieuws, raak je al snel ontmoedigd. Dat is waarom Zacharia verder kijkt dan het heden. Hij houdt zijn ogen en zijn hart gericht op de toekomst. En die toekomst, dat is geen droog en moralistisch verhaal. Integendeel, het is een wonderlijk hoopgevend perspectief. Door het zo beeldend te schetsen, nodigt Zacharia ons uit om het te visualiseren en het voor ons te zien. Zodat we er onderdeel van kunnen worden en de Stad van Vrede in ons hart sluiten.

Genezing van een blinde

In Marcus 8 lezen we hoe Jezus een blinde de ogen opent. Vele jaren leefde deze man met gesloten ogen. In plaats van de weg van zijn hart te kunnen volgen, moest hij door anderen worden geleid. Maar Jezus raakte zijn ogen aan, zodat hij kon zien. Aanvankelijk zag deze man de werkelijkheid nog in nevelen, mensen leken op bomen. Toen Jezus een tweede maal Zijn handen op de mans ogen legde, was hij in staat de volledige werkelijkheid te zien. Licht drong door tot zijn donkere kerker, en voor zijn ogen ontvouwde zich een nieuw perspectief.

Zo is het ook met de Stad van Vrede. Als je de krant erop naslaat, wijst niets erop dat die er ooit zal komen. “De wereld staat in brand”, zegt Greta Thunberg. Maar wij hoeven niet lijdzaam toe te zien hoe onze wereld in vlammen opgaat, wij kunnen nu al water op het vuur gooien. Dat is wat de profeet Zacharia duidelijk maakt. Het hemelse Jeruzalem is al in wording, een nieuwe werkelijkheid ontvouwt zich vandaag aan onze voeten.

Denkt u soms met bitterheid terug aan iemand die u kwaad heeft gedaan? Mijmert u graag over vroeger, toen het allemaal beter was? Heb je last van spijt of schuldgevoel over dingen die je liever anders had gedaan? “Open je ogen”, zegt Jezus tegen jou en mij vandaag. Zoals Hij de blinde bevrijdde van zijn blindheid, zo bevrijdt Hij ook ons van de donkere hoekjes van ons verleden.

Bouwstenen

Nu al kunnen we de grondvesten leggen van de Stad van Vrede. We hoeven niet te kijken naar wat anderen doen. Naar onze regeringen. Zelfs niet naar de dag van gisteren. Elke dag opnieuw kunnen we ervoor kiezen om dankbaar Gods liefde en genade te omarmen, om betere mensen te zijn dan de dag ervoor. Doen we dat, dan zijn we niet ver verwijderd van het hemelse Jeruzalem.

“Zie, Ik ga Mijn volk verlossen”, profeteert Zacharia. Dwars door de tijden heen klinkt een boodschap, actueler dan de krant van morgen. Zelfs al staat de wereld in brand, Gods hand is niet te kort om te verlossen. In het Mattheüsevangelie lezen we hoe Jezus tot Zijn discipelen zegt:

Hebt u nooit gelezen in de Schriften: de steen die de bouwers verworpen hadden, is tot een hoeksteen geworden?

Jezus, Mattheüs 21, 42-44

Als Christus de hoeksteen is, dan zijn er ook bouwstenen, en die stenen zijn wij.

Denk niet te snel dat je machteloos bent op het wereldtoneel, dat jouw inzet maar een druppel is op een gloeiende plaat. Elke dag opnieuw kunnen we ervoor kiezen mee te bouwen. Soms begint dat al heel klein. Als we ervoor kiezen geen wraak te nemen, maar te vergeven. Want door te vergeven ontslaan we niet alleen onszelf, maar ook de ander van het verleden. Dan zeggen we als het ware: “Laten we samen opnieuw beginnen, in het hier en het nu.”

Meebouwen gebeurt telkens als we besluiten even adem te halen in plaats van een ander de les te lezen. Als we positieve woorden spreken. Een boodschap doen voor onze zieke buurvrouw. Of als we een voorbijganger onze gulle glimlach schenken. Vaak beseffen we niet waar de ander op dat moment doorheen gaat, en wat we ontketenen door goed te zijn. Het fundament van Gods stad is liefde, en door die dagelijks gestalte te geven, worden we Zijn bouwstenen.

Een zuur en ouderwets christendom heeft inderdaad zijn beste tijd gehad, maar ambassadeurs van een Stad van Vrede – dat is waar de wereld op wacht.

Laten wij niet stoppen met bouwen.

Dit is de tekst van de preek van 29 augustus 2021 in de protestantse kerk van Horebeke (B).    

Meer lezen?

• Zacharia 8, 4-8; 20-23
• Marcus 8, 22-26