Het volk dat in de duisternis ronddoolt, ziet een groot licht. Die woorden van de profeet Jesaja werpen ons terug naar Jesaja 8:21-22. Moedeloos en hongerig zwerft het volk Israël door het land. In hun wanhoop vervloeken ze de koning en hun God. Sommigen kijken omhoog, anderen staren naar de grond, maar niemand kan een hand voor ogen zien. Aan de lange nacht lijkt geen einde te komen.

Over duisternis gesproken. Op 21 december beleefden we de langste nacht. Voor veel mensen is de periode van lange nachten en korte dagen een moeilijke tijd. Je moet binnen blijven, buiten is het koud of nat, en door gebrek aan zonlicht kun je last krijgen van een vitaminetekort. De moeheid en lusteloosheid slaan dan gemakkelijk toe.

Poolnacht

Is dat even een geluk, de dagen worden weer langer! Maar wist u dat er gebieden zijn waar de mensen jaarlijks 65 dagen lang in het donker leven? In Utqiagvik, het noordelijkste stadje van Amerika, kent de poolnacht haast geen einde. Meteoroloog Judson Jones zegt daarover: “Het gebeurt hier elk jaar. Als je boven de poolcirkel leeft, komt er een dag dat de zon ondergaat voor de rest van de winter.” 

Het volk dat in de duisternis ronddoolt, ziet een groot licht. Hoe vaak dolen wij niet door het duister? Misschien niet letterlijk, zoals de bewoners van Alaska, maar het donker kent vele gradaties. Soms tasten we rond in het duister, zoekend naar een antwoord op allerlei vragen en zorgen die door ons hoofd spoken. Waarom overkomt mij dit? Waarom verloopt de relatie met mijn partner of familie zo stroef? Waarom gebeuren er slechte dingen met goede mensen? Weer andere keren trekken we door dalen van rouw. Voor sommigen van ons zijn de feestdagen een pijnlijke periode. Want dan voelen we des te sterker het gemis van de mensen die ons ontvallen zijn. Weer anderen tasten in het duister bij gebrek aan richting. Waar moet ik heen met mijn leven? Hoe geef ik invulling aan mijn dagen? Hoe krijgen de dingen na een lange ziekte- of revalidatieperiode weer zin?

Ster van Bethlehem

Het volk dat in de duisternis ronddoolt, ziet een groot licht. Als wij vandaag door de duisternis trekken, zijn we niet alleen. Jesaja sprak tegen het volk Israël, dat donkere dagen doormaakte. Maar niet alleen tegen hen. Jesaja spreekt tegen ieder van ons, die rondtrekkend door een donkere wereld op zoek is naar het hemelse licht. Want niet altijd zien we het licht doorbreken op aarde. Op deze planeet, die door onze Schepper zo mooi is ontworpen en gefinetuned voor het leven, wint het donker het dikwijls van het licht. Hoe vaak winnen concurrentie en naijver het niet van solidariteit en naastenliefde, strijd van vrede, hebzucht van eerlijke verdeling, egoïsme van altruïsme en wantrouwen van vertrouwen? En maar al te vaak denken mensen in polariteiten en staan ze elkaar naar het leven, in plaats van zich met elkaar te verbinden.

Het volk dat in de duisternis ronddoolt, ziet een groot licht. Ruim tweeduizend jaar geleden trokken Jozef en Maria door een donkere nacht, hopend op een plekje waar hun kindje geboren kon worden. Nadat Jezus geboren was, verscheen er volgens het Kerstverhaal een ster aan de hemel: de Ster van Betlehem. Een groot licht als teken van de komst van Jezus Messias, het Licht der wereld.

Stel dat zoiets vandaag zou gebeuren. Zouden wij het licht nog wel herkennen? Wie ’s nachts een landing met het vliegtuig maakt, wordt verwelkomd door een zee van lichtjes. Lichten van bedrijven, van winkels, reclameborden, led-schermen, auto’s, lantaarnpalen, schijnwerpers. De 24-uurseconomie staat nooit stil. Het verkeer raast voort, dag en nacht, op weg naar een eindeloze stroom targets en doelen. Wat als er vandaag een groot licht aan de hemel zou verschijnen? Zouden wij er nog wel oog voor hebben?

Verwachting

Generaties komen en gaan. We leven vandaag in een hoogtechnologische samenleving, die in niets meer lijkt op die van Jozef en Maria. Toch weerklinken in het jaar 2022 nog altijd de woorden van Jesaja. Het volk dat in de duisternis ronddoolt, zal een groot licht zien. Hoeveel generaties voor ons leefden niet in verwachting van de Messias, die aan al het onrecht op deze planeet een einde zou maken? Soms als we het nieuws kijken, denken we misschien: “Heer, hoe lang nog?” Het lijkt gemakkelijk om de moed op te geven en te denken dat onze Vredevorst niet langer komt. Dat we er samen maar het beste van moeten maken.

Het volk dat in duisternis wandelt, zal een groot licht zien. Wat kunnen we daar vandaag nog mee? Deze nacht is donker, maar het duister deert ons niet. We hebben de lichten aangestoken, de paaskaars gebrand. Wij mensen kunnen zelf licht maken, we kunnen de duisternis buitensluiten. In Alaska doen nu bijna 800.000 mensen op dit moment hetzelfde. Door licht aan te steken, verdrijven ze de duisternis. En ze putten hoop uit de verwachting dat op een dag de zon zal opkomen. Want als de zon voor het eerst weer aan de hemel verschijnt, komen er dagen waarop de duisternis zich niet langer laat zien. De pooldagen van Utqiagvik zijn zomerdagen zonder einde.

Zo belooft ook de Bijbel ons dat er een groot licht zal komen. Een Licht dat de duisternis zal overwinnen en dat een einde zal maken aan de lange nacht. Rouw en verdriet maken plaats voor blijdschap, gebondenheid voor verbondenheid, ketenen voor vrijheid. Elke laars die dreunend stampte en elke mantel die doordrenkt is van bloed, zal worden verbrand. Oorlog en vervolging zullen ooit nog slechts een vage herinnering zijn. Verdreven uit de geesten.

Geen lief verhaaltje

Een kind is ons geboren, een zoon is ons gegeven. Dat is de boodschap van Kerstavond, en de vreugde waarmee wij vandaag het Kerstfeest in mogen gaan. Op veel plaatsen verschijnen kerststallen: Jozef en Maria met een schattig baby’tje en wat diertjes rondom. Het Kerstverhaal lijkt een lief en zoet verhaaltje. Daardoor gaan we gemakkelijk voorbij aan de geestelijke impact ervan.

Maar mag ik eens een uitdagende vraag stellen? Stel dat Christus vandaag op de deur van uw hart zou kloppen, op zoek naar een plaats om in deze wereld geboren te worden. Wat zou u doen? Zou u zeggen: “Sorry, er is geen plek in de herberg, neem die kleine kribbe in de hoek van de stal maar?” Of zou u de deur van de herberg wagenwijd openzetten en Hem alle kamers geven?

Kwetsbaar en broos

Een kind is ons geboren, een Zoon is ons gegeven. Het heil voor de wereld brak door als de eerste stralen van een zonsopgang. Kwetsbaar en broos als eerste gouden strepen aan de hemel boven Alaska. Maar toch… een wonder voor mensen die zo lang in duisternis hebben vertoefd! Misschien gaan wij vandaag gemakkelijk aan de tekenen voorbij. Maar iedereen die weleens de zon boven zijn stad of dorp heeft zien opgaan, weet hoe een klein straaltje al spoedig de volledige hemel in vuur en vlam kan zetten. Zo is het ook met het Licht van de wereld.

Een Zoon is ons geboren, een kind is ons gegeven. Hoe vaak onderschatten we niet de kracht van de hoop? De hoop begint dikwijls teer, als een klein bloemetje dat zijn kopje uitsteekt boven het gras, als een zonnestraaltje of een zwaluw. Geen grote tekenen. Geen oorverdovend geraas aan de hemel, wereldwonderen of grote wonderen. Zo was het ook met dit Kindje. En toch was het Leven dat zo klein in de wereld was gekomen, begiftigd met een overweldigende kracht om de duisternis te overwinnen en de wereld in vuur en vlam te zetten. De belichaming van de vurige liefde van God voor ons, kleine en onvolmaakte mensen.

Meer dan een luisteraar

Ook vandaag klinkt de belofte van Jesaja. Het volk dat door de duisternis doolt, zal een licht zien. En weet u, die woorden zijn zoveel meer dan een belofte. Ze zijn een uitnodiging aan ons, aan u en mij. Bent bereid meer dan een passieve luisteraar te zijn? Stapt u mee in dit verhaal?

Jezus Christus werd geboren. Maar dat is geen eenmalige gebeurtenis in de tijd. Elke dag opnieuw, op elke plek ter aarde, zoekt hij mensenharten waarin Hij geboren kan worden. Waar nieuwe hoop voor deze wereld ontspringt. Want onze Eeuwige God zal ons nooit verlaten of begeven. Hij is met ons, alle dagen, tot aan de voleinding der wereld.

“Zie, Ik sta aan de deur en Ik klop. Indien iemand naar mijn stem hoort en de deur opent, Ik zal bij hem binnenkomen en maaltijd met hem houden en hij met Mij”, lezen we in Openbaringen (3:20). Wat doen we, als Hij klopt op de deur van ons hart? Verwijzen we Hem naar de stal buiten, of schenken we Hem alle kamers van onze herberg?

Een Zoon is ons geboren, een kind is ons geven. Het is hoog tijd dat we dat zoetsappige Kerstverhaal laten voor wat het is. Want de profeet Jesaja eindigt niet met de beschrijving van een teer kindje. Hij belooft ons: “De heerschappij rust op Zijn schouders. En men noemt Hem: wonderbare Raadsman, Sterke God, Eeuwige Vader, Vredevorst.”

Kern van Kerst

Zelfs aan de langste nachten komt een einde. Het volk dat ronddoolt in de duisternis, zal een groot licht zien. Zelfs al is de wereld nog zo duister, de dageraad is niet tegen te houden. Het Koninkrijk van God breekt door met kracht. Dát is de kern van Kerst.

Stapt u mee in dat prachtige verhaal? Laten wij leven vanuit verwachting, elke dag en elk moment opnieuw.

Moge de vrede van Christus met ons zijn. Amen.

Overdenking tijdens de Kerstnachtdienst van zaterdag 24 december 2022 in de Protestantse Gemeente Sluiskil-Philippine-Sas van Gent door drs. Kelly Keasberry