Gelukkig zijn, wie zegt daar nee tegen? Als levensgeluk online verkrijgbaar was, dan zou vrijwel iedereen een flinke dosis bestellen. Maar helaas, de realiteit is anders. Veel mensen gaan gebukt onder de lasten van het leven. “Als ik maar dit of dat had”, verzuchten ze, “dan zou ik gelukkig zijn”. Rabbi Felix Halpern ontdekte waarom het geluk juist daardoor onbereikbaar blijft.

Jarenlang leidde Felix Halpern een leven zoals velen. Wandelde hij door een park, dan stond hij nauwelijks stil bij de bomen en de vogels. Zijn gedachten werden bevangen door 1.001 dingen die nog moesten gebeuren. En hoewel hij een spiritueel persoon was, was zijn gebedsleven vooral een opsomming van de wensen. “Heer, wilt u me dit en dat geven?”, bad hij. En steevast dacht hij er achteraan: als God mijn gebeden verhoort, dan zal ik gelukkig zijn.

Bijna-doodervaring

Als Halpern vandaag door een park wandelt, kan hij intens genieten van de bomen en vogels. Zijn blik reikt verder dan de boomstam en de bladeren; hij is in staat elk detail waar te nemen. Ook zijn gebedsleven heeft een transformatie ondergaan. In plaats van zijn wensenlijstje af te ratelen, vervult een diepe dankbaarheid zijn hart. Dankbaarheid voor alle schoonheid die hem omringt, voor het water dat zomaar uit de kraan komt, voor de glimlach van een onbekende, voor de vogels die zingen.

Voor Felix Halpern was een bijna-doodervaring de ommekeer. In zijn boek A Rabbi’s Journey to Heaven beschrijft hij hoe hij na een onverwachtse hartaanval voor Gods troon kwam te staan. Daar zag hij wateren van kristal, edelstenen van een ongeëvenaarde schoonheid en ervoer hij een ongekende vrijheid. “Het was alsof ik een vogel was die plots besefte dat hij vleugels had en kon vliegen”, getuigt Halpern. Nog iets dat hij besefte: het bestaan in de hemel is makkelijk; dat op Aarde is moeilijk. Het aardse leven is voor veel mensen een kooi waarin ze gevangen zitten.

Psalmen

Halpern overleefde, en nu voelt hij een urgentie om mensen ervan te overtuigen dat ze niet in die kooi hoeven te zitten. “De mens die ik sinds mijn bijna-doodervaring ben, is niet meer dezelfde als voorheen”, zegt de Amerikaanse rabbi. Ging hij er voor zijn bijna-doodervaring prat op de hele Bijbel te hebben gelezen, nadien focuste hij zich op één boek: de Psalmen. Het aandachtig lezen van die teksten opende zijn ogen.

Halpern ontdekte dat de auteurs vele stormen doorstonden. Het zou volkomen begrijpelijk zijn geweest als in ieder geval een van hen had gezegd: “Bekijk het maar! Zorg eerst eens dat het een keertje meezit, dán ga ik U dienen”. Toch is de grondtoon die uit de Psalmen opstijgt, bovenal dankbaarheid. David, Salomo, Mozes, Asaf, Ethan, de zonen van Korach: hoe ze ook werden beproefd, hun dankbaarheid lijkt onverwoestbaar.

Mentale staat

Dat verbaasde Halpern. Wat kon hun geheim zijn geweest? Plots begon hem iets te dagen. De auteurs van de Psalmen dankten God niet als ze iets hadden ontvangen, ze dankten Hem om wat ze hadden ontvangen. Hun dankbaarheid was niet het gevolg van een vervulde wens, maar een levensstijl. Welke stormen ze ook doorstonden, hun mindset van dankbaarheid was niet kapot te krijgen. Integendeel: het was juist die mindset die maakte dat ze in staat waren vele stormen te trotseren, en intussen gefocust te blijven op het goede en het schone.

“De makkelijkste manier om meer geluk in ons leven te creëren, is meer te focussen op het geluk van anderen”, stelt Andy Puddicombe, oprichter van de meditatie-app Headspace. Waarna ook hij uitlegt dat voor veel mensen het geluk onbereikbaar blijft omdat ze het buiten zichzelf zoeken. Maar levensgeluk is bovenal een mentale staat van zijn. De hartgrondige keuze om elke nieuwe dag tegemoet te treden met een houding van openheid, empathie, liefde en compassie.

Bidden vanuit geloof

“Dat klinkt allemaal prachtig”, denk je nu misschien, “maar mag je dan niet bidden voor iets dat je graag wilt?” Zeker wel! Maar, drukken Jezus en de apostel Jakobus ons op het hart, als je werkelijk wilt dat je gebeden niet tussen vier muren blijven hangen, dan moet je bidden vanuit een grondhouding van geloof.

“Daarom zeg Ik u, al wat gij bidt en begeert, gelooft, dat gij het hebt ontvangen, en het zal geschieden.”

Jezus (Marcus 11, 24)

“Vraag vol vertrouwen, zonder enige twijfel. Wie twijfelt is als een golf in zee, die door de wind heen en weer wordt bewogen. Wie zo aarzelend en onberekenbaar is bij alles wat hij doet, moet niet denken dat hij van de Heer iets zal krijgen.”

Jakobus (Jakobus 6, 6-8)

Voor- of tegenspoed

Waarom bleef het hart van rabbi Halpern leeg, zelfs al bracht hij nog zo vaak zijn wensenlijstje bij God? Het probleem is dat hij bad vanuit de verkeerde grondhouding. Er zijn twee verschillende houdingen waarmee we het leven tegemoet kunnen treden:

• Een grondhouding van gebrek. In dat geval zijn we vooral gericht op wat ons ontbreekt; op onze angsten, bezorgdheden en trauma’s; op het kwaad in de wereld, op wat andere mensen verkeerd doen, op wat er allemaal zou moeten veranderen om te maken dat we werkelijk gelukkig zijn. Maar daardoor raken we gefocust op tegenspoed.
• Een grondhouding van geloof en dankbaarheid. We zijn vooral gericht op het hier en nu; op wat we wél hebben, op de kleine en grote dingen om dankbaar voor te zijn; op al het goede dat ons dagelijks toekomt en dat niet vanzelfsprekend is. Zelfs al zit het leven soms tegen, we zijn gefocust op voorspoed.

Zijn bijna-doodervaring deed rabbi Halpern inzien dat veel gebeden die dagelijks opstijgen, in feite belijdenissen van tegenspoed zijn. Hetzelfde gebeurt als we keer op keer over onze problemen praten, als we onszelf als slachtoffer zien van de omstandigheden of als we de gewoonte hebben om negatieve, harde en kritische woorden te spreken, over onszelf of over anderen. In al die gevallen belijden we niet het geluk, maar het ongeluk; niet de mogelijkheden, maar de onmogelijkheden. En al die woorden zijn niet onschuldig, want samen creëren ze onze mindset. Ze worden het verhaal waarmee we ons identificeren.

“Besef goed, vandaag stel ik u de keuze tussen voorspoed en tegenspoed, tussen leven en dood.”

Deuteronomium 30, 15

Als onze woorden niet het broodnodige vertrouwen ademen, raakt het brein gefocust op negativiteit. Gevolg: het roept de bijbehorende gevoelens op en geeft een seintje af aan de bijnieren, die adrenaline en cortisol beginnen te produceren. Stresshormonen die ons zonder dat we het beseffen gevangenhouden in een continue staat van stress. In plaats van te kunnen vliegen, zijn we als vogels die zichzelf gevangen houden in een mentale kooi. Onze gerichtheid op het negatieve maakt dat we voortdurend bevestigd zien wat we belijden (self fulfilling prophecy). Het gevolg is dat we boos zijn en tegen onszelf zeggen: “Zie je nu wel, bidden helpt niet!”

Geluk begint van binnen

Dat we geneigd zijn het geluk buiten onszelf te zoeken, is niet verwonderlijk. We leven in een wereld die ons voortdurend voorspiegelt dat het ultieme levensgeluk te vinden is in luxeproducten, in boeken die snelle stappenplannen bieden, in kicks, beleving, zinderende romantiek en passie. We geven massa’s geld uit aan dingen die ons slechts een tijdelijke bevrediging kunnen geven. Paradoxaal genoeg raken we daardoor juist verder verwijderd van het ware levensgeluk.

Want geluk, dat is toch vooral het leven omarmen vanuit een grondhouding van dankbaarheid. Het is de optelsom van alle zegeningen die je hebt geteld. Dit is waartoe rabbi Halpern en vele anderen ons uitdagen: doorbreek de spiraal van negativiteit. Omarm elke morgen als een geschenk, laat geen dag voorbijgaan zonder een positief woord te spreken of mensen je waardering te laten blijken. Probeer dat, en je zult zien: na een paar dagen lijkt het alsof de hele wereld veranderd is. Maar de ware verandering… dat ben jij!