Gezinnen worden kleiner, maar het aantal huisdieren stijgt. En die nemen steeds vaker de rol in van een volwaardig gezinslid. Tijdens de eerste coronagolf werden de dierenasiels enerzijds overstelpt met aanvragen, anderzijds werden huisdieren ook vaker het slachtoffer van huiselijk geweld. Want hun hoge aaibaarheidsfactor ten spijt, huisdieren zijn niet alleen maar schattig. Maar als we ons ervoor openstellen kunnen ze ons veel leren.

In de Verenigde Staten is het aantal huisdieren sinds de jaren 1970 verdrievoudigd. In Vlaanderen heeft ruim de helft van de gezinnen minstens één huisdier en bedraagt het aantal huisdieren – knaagdieren inbegrepen – ongeveer 5 miljoen. Dat we van huisdieren houden, is niet verwonderlijk.

Sociaal smeermiddel

Een kat of hond is niet alleen prettig gezelschap, maar ook je gezondheid vaart er wel bij. Uit diverse onderzoeken blijkt dat de aanwezigheid huisdieren stressverlagend werkt. Een kat die ’s avonds snorrend op je schoot kruipt, draagt namelijk bij aan de vermindering van het stresshormoon cortisol en een toename van de feel good-hormonen endorfine en oxytocine.

Daarnaast kan een huisdier een steun zijn, de eenzaamheid verdrijven en werken als een “sociaal smeermiddel”. Een hond die ’s ochtends staat te springen om een wandeling, stimuleert je om buiten te komen, in beweging te blijven en nieuwe mensen te ontmoeten. Zo op het eerste gezicht zijn dat allemaal gunstige effecten. Wat verklaart dan dat de dieren die ons zoveel goeds schenken, ten prooi kunnen vallen aan geweld?

Kinderrol

“Huisdieren zijn meer dan ooit een volwaardig lid van het gezin”, zegt dierenarts Joshua Dutré, bekend van het VTM-programma Beestig. Een opvallende trend is dat naarmate de gezinnen kleiner worden, het huisdier steeds meer een kinderrol vervult. “Sommige mensen beschouwen hun kat of hond zelfs als hun baby”, constateert Dutré. Modezaken als JBC, H&M en Hunkemöller spelen handig in op die trend door kledingcollecties voor huisdieren te lanceren. Want wat levert op Instagram immers meer likes op dan een Cocker Spaniel in een zacht truitje? Bij zo’n beeld gaan de gelukshormonen stromen.

Maar de verbondenheid tussen dier en mens leidt ook tot misverstanden. Een gezin uit Essen kwam hun nieuwe kat al binnen enkele dagen terugbrengen naar het asiel. De reden? Ze begrepen niet waarom het dier rond hun voeten draaide. Hadden ze zich verdiept in de aard van het beestje, dan zouden ze hebben geweten dat rond je voeten draaien voor de kat geen irritant gedrag is, maar een manier om contact te zoeken.

Zelfs de meest oprechte dierenliefde kan ontaarden in antropomorfisme. We beschouwen het dier dan niet alleen als een volwaardig gezinslid, maar verwachten ook dat het zich zo zal gedragen. We schrijven de hond of kat menselijke eigenschappen toe, projecteren onze gevoelens op hem en verwachten dat het dier ons zonder woorden kan aanvoelen en begrijpen. Maar hoe innig de band tussen mens en dier ook is; de natuur van een hond of kat verschilt van de onze.

Niet alleen maar lief

Huisdieren zijn niet alleen maar lief. De huiskat blijft niet louter bij ons om te geven, maar zal van tijd tot tijd ook een beroep op ons doen. Mijn eigen zwarte kater Zorro, ooit een goddelijke zwarte panter, is veranderd in een knorrige oude man. Hij bedelt om eten, vervuilt de kelder als hij de kans krijgt en niest de meubels onder. “Hij is niet schattig meer”, merkte mijn jongste zoon gedesillusioneerd op. Maar zegt zo’n constatering iets over het dier, of toch vooral over ons? Verraadt het niet bovenal een menselijk ideaalbeeld waaraan het dier niet langer voldoet?

Zeker in crisistijden wanneer in veel huizen de spanningen oplopen, stijgt het aantal dierenmishandelingen. Dat pluizige bolletje wol verandert in een hulpeloze boksbal. Als het dier niet langer fungeert om stress te reduceren, maar om stress op af te reageren, dan is er iets grondig mis. Maar niet het dier is de schuldige. Het probleem is het menselijke onvermogen om de unieke natuur te respecteren van de andere wezens die ons zijn toevertrouwd.

Tel tot tien

Zo is het ook in de grotemensenwereld. Niet iedereen is alleen maar leuk en lief. Sommige mensen verschillen zodanig in natuur, dat ze niet in staat zijn elkaar te begrijpen. Weer andere vragen zonder er iets voor terug te geven, of vertonen gedrag dat ons geduld op de proef stelt. Maar juist die mensen zijn misschien niet toevallig in ons leven gekomen.

“Verdraagt elkanders moeilijkheden, zo zult gij de wet van Christus vervullen.”

Galaten 6:2

Uitgerekend moeilijke mensen kunnen een les zijn in verdraagzaamheid. “Tel eerst tot tien voor je reageert”, maant een oud gezegde. Soms zijn zelfs twintig tellen niet genoeg. Een kennis noemde zijn Draft-box “een geschenk uit de hemel”. Voordat hij op hoge poten op een mail reageerde, had hij er een gewoonte van gemaakt zijn tekst een nachtje in de Draft-box te parkeren. Een simpele beslissing die tal van relaties heeft gered. Onbezonnen woorden of daden vernietigen in één minuut soms meer dan je in een leven goed kunt maken.

Peperdure sneakers

Is geduld niet je sterkste kant? Neem een huisdier en je krijgt elke dag een nieuwe kans om te oefenen.

• Bedelt je kat voor de honderdste keer om eten? Als je door de knieën gaat en hem aanhaalt, leert hij misschien dat liefde niet alleen door de maag gaat.
• Heeft je nieuwe pup je pup je peperdure sneakers kapotgebeten? Bekijk de wereld eens door de ogen van je pup. Misschien kan hij je helpen de waarde van bezittingen te relativeren.
• Hangt je goudvis er lusteloos bij? Het creëren van een gebalanceerd ecosysteem kan een weldaad zijn, en zeker niet alleen voor je vis.

Huisdieren zijn meer dan schattig. Als we ons openstellen voor hun werkelijke natuur en behoeften, hebben ze ons wonderlijk veel te vertellen.