Een foutje in de planning, een kleine misrekening. Het is zo gemaakt, maar de gevolgen zijn niet voor iedereen hetzelfde. In het Johannesevangelie lezen we over een bruiloft in Kana, waar het drankenaanbod niet geheel is afgestemd op de vraag van de gasten. Als de wijn opraakt, ontstaat er een ongemakkelijke situatie. En dan is de grote vraag: wat doe je als alles niet loopt zoals je had gepland?

Juist in crisissituaties staan er mensen op met visie. Hier is dat Maria, de moeder van Jezus. Als ze ziet wat er aan de hand is, gaat ze naar haar zoon en zegt: “Zij hebben geen wijn”. Het lijkt een constatering, niet eens een vraag. Maar Jezus begrijpt precies waar zijn moeder op aanstuurt, want hij zegt: “Vrouw, wat heb Ik met je te maken? De tijd dat mijn missie openbaar wordt, is nog niet gekomen”.

Maria, doortastend als ze is, houdt zich even Oost-Indisch doof voor het tegengesputter van haar zoon. Vastberaden richt ze zich tot de bedienden: “Wat Hij ook tegen jullie zegt, doe het!” Ja, en dan kan Jezus natuurlijk niet terugkrabbelen. De bedienden wachten immers op Zijn instructies.

Tot het randje

Volgens joods reinigingsgebruik staan er zes stenen watervaten opgesteld, elk goed voor twee tot drie metrèten water. Een metrète is een oud-Griekse meeteenheid voor vloeistof, gelijk aan 39,3 liter. Elk vat kon dus tussen de 80 en de 120 liter water bevatten. Jezus zegt: “Vul ze!” En de bedienden? Die gooien er niet zomaar water in, nee, ze gaan helemaal tot het randje.

En dan zegt Jezus: “Schep er nu wat uit, en breng dat naar de ceremoniemeester”. Eerst zo’n 600 liter water in tanks gieten en dan de ceremoniemeester ervan laten proeven alsof het wijn is? Maar de bedienden doen nog altijd braaf wat hen wordt gevraagd.

En dan gebeurt er iets onvoorstelbaars. De ceremoniemeester is in zijn nopjes. Hij roept uit: “Iedereen zet zijn gasten eerst de goede wijn voor, en als ze dronken zijn de minder goede wijn, maar u hebt de beste wijn voor het laatst bewaard!” Het water is dus niet zomaar wijn geworden, maar wat voor wijn!

Vertrouwen

Wat nu als de bedienden hadden gedacht: wat is dit voor zinloze opdracht, hier zien wij het nut niet van in? Wat als Maria zich net iets te permissief had opgesteld? Grote kans dat de gasten zouden zijn afgedropen. Dat het feest toch een succes werd, kwam doordat ze niet zagen op de omstandigheden. Nee, ze zagen op wat zou kunnen zijn. Ze waren bereid te vertrouwen, zelfs al leek dat volledig in strijd met de werkelijkheid die voor ogen was.

Ook in Jesaja lezen we over een huwelijk. En ook daar gaat de gevestigde orde op de kop. Het verlaten Jeruzalem wordt door de Eeuwige ten huwelijk genomen, het troosteloze oord wordt bruid. Verdriet verandert in vreugde.

Zie niet op de omstandigheden

Veel mensen zien op de omstandigheden. Dat is verleidelijk, nietwaar? Je kijkt naar buiten en denkt: “Wat een rotweer, het regent nu al de hele week!” Of je kijkt in de spiegel en denkt: “Er zijn van die dagen dat ik het liefst een zak over mijn kop zou trekken”. Of je leest de krant en de moed zinkt je in de schoenen. Wat een wereld. Geef toe, hoe vaak hebt u de afgelopen tijd gezien op de omstandigheden?

Dat is heel realistisch. Maar er is een klein probleem. Als je je teveel focust op de omstandigheden, gaan die omstandigheden je gevoelens bepalen. Terwijl we misschien meer invloed op de werkelijkheid hebben dan we denken.

Opgesloten in een doodskist

Ooit las ik het getuigenis van een Indonesische jezuïet die opgesloten was geweest in een doodskist. De kist had alleen maar een klein gaatje met een buisje om door te ademen. Toen zijn grafdelvers vele uren later de kist heropenden, kwam tot hun verbazing de man opgewekt tevoorschijn. Hij bedankte hij de mannen voor de goede tijd die hij in de kist had gehad.

“Hoe is dat nu mogelijk?” wilden de mannen weten. “Hoe kan het dat je niet gestikt bent of krankzinnig geworden?” De jezuïet vertelde dat hij zich, terwijl hij zijn kist voelde wegzinken in het donker, meer dan ooit had gerealiseerd dat hij een keus had. Hij kon drie dingen doen:

• Allereerst kon hij vechten tegen de benauwdheid die hij voelde. Maar als hij dat deed, zou dat hem spoedig alle zuurstof hebben gekost die hij tot zijn beschikking had.
• Ten tweede kon hij ervoor kiezen zich over te geven aan zijn doodsangst en paniek. Maar dan zou hij zeker krankzinnig zijn geworden.
• Gelukkig was er ook nog een optie drie. Hij kon zich verzoenen met de situatie. Als hij maar stil bleef liggen, zijn ogen sloot en zich concentreerde op zijn ademhaling, kon hij in zijn geest overal zijn.

De jezuïet koos voor optie drie. Spoedig zag hij de groene rijstvelden van Indonesië voor zijn geestesoog opdoemen, hij zag lachende gezichten, hij hoorde de stemmen van de mensen die hij liefhad, rook de geur van zijn lievelingsgerechten. En daar, op dat moment in die kist, voelde hij zich intens verbonden met God en met het leven zelf.

De orde omgekeerd

Wat is hier het wonder? Deze man had gedaan zoals Jezus deed. Hij had de gangbare orde der dingen omgekeerd. Juist een situatie van gevangenschap in de diepste duisternis maakte hem zich bewust van zijn persoonlijke vrijheid, en van het feit dat mensen wel zijn lichaam gevangen konden nemen, maar niet zijn ziel.

Misschien kunnen wij ons bij zo’n ervaring nauwelijks een voorstelling maken. Toch is het ook aan ons om groter te denken. Ook mijn en uw realiteit stopt niet bij de omstandigheden. Niet bij eenzaamheid, niet bij verlies of geldgebrek. Niet bij de coronacrisis of bij lichamelijke kwalen.

Over het water lopen

Begin dit jaar had ik een gesprek met een professor. Ik beklaagde me over de vele deadlines, en zei dat het water me soms tot aan de lippen stond. Net als Maria bleek ook deze man een visionair, want dit is wat hij zei: “Nu nog laat je je door het water overweldigen, maar op een dag loop je misschien over het water.”

Wat is het verschil tussen benauwdheid en over het water lopen? Het is niet de realiteit, want het is nog altijd hetzelfde water. Het verschil is vooral een mindset; een manier van zien.

• In het eerste geval zie je op je eigen onvermogens, en ervaar je het water als een bedreiging.
• In het tweede geval vertrouw je op de kracht van de Eeuwige en vat je Zijn hand.

Eenmaal liefdevol opgetild boven het water, krijgt alles een ander perspectief. Het water dat ooit zo bedreigend leek, blijkt een prachtige spiegel die schittert in duizenden kleuren als het zonlicht ermee speelt.

Vertrouwen maakt soms letterlijk een wereld van verschil. Het stelt ons in staat om verder te zien dan de omstandigheden. Om visionairs te zijn, die net als Maria mogelijkheden zien in het schijnbaar onmogelijke. Om wijn te zien in water; een oase van mogelijkheden in een verlaten stad; een stralende bruid in een verworpen vrouw.

Ook vandaag nodigt Jezus jou en mij uit: vat Mijn hand. Want zelfs al zijn je omstandigheden nog zo somber en ga je door een diep dal, Gods is goed. En niet zelden heeft Hij wonderwel de beste wijn voor het laatst bewaard.

Meer lezen?

• Jesaja 62, 1-5
• Johannes 2, 1-11

Deze preek werd gehouden op 16 januari 2022 in de Protestantse Gemeente Hoek.